جێمس هوتون

جێمس هوتون ، ژدایکبوویە ل ٣ هەیڤا شەش ل سالا ١٧٢٦ ، ل ئیدینبورگ وەلاتێ ئوسکوتلەندا . یێ بەرنیاسە وەک بابێ جیولوجیا سەردەم . سەرەرای خواندنا پزیشکیێ ل زانکویا ئیدینبورگ ، نهێنیێن کەڤران و پێکهاتا جیولوجیێ سەرنجا وی ڕاکێشایە . حەزا هوتونی بو جیولوجیێ ئەو بەرەڤ گەشتەکا روناکبیری برییە کو تێگەهشتنا مە بو مێژوویا ئەردێ و پروسێسا وان دووبارە نویکر .

د گۆپیتکا کاروانێ خۆدا ، جێمس هوتون ب شێوەکێ کویر چوویە دناڤا نهێنیێن جیولوجیێ ، گهورینا دیمەنێن سروشتیێن ئوسکوتلەندا بو قۆناغا خۆ . وی پێکهاتا بەران خواندییە ، دیارکرنا نهێنیێن وان و نڤیسینا پەرتووکا خۆ یا بناڤ و دەنگ "The Theory of the Earth," ل سالا ١٧٨٨ . ئەڤ پەرتووکە هەڤرکییا هزرا کارەساتیێ دکەت ، شوینا وێ پێشکێشکرییە کو تایبەتمەندیێن ئەردێ هێدی هێدی دهێتە پێکئینان ب مەوەیەکێ درێژ ، نە ب رویدانێن ژنشکەکێڤە .

جێمس هوتون دژی وێ باوەریێ بو کو کارەساتێن زنشکەکێڤە ئەردێ پێکدئینن . ل شینا ، ئەو گەنگەشێ دکەت کو چێروکا ئەردێ یا نڤیسییە برێکا پروسێسێن هێدی هێدی وەکی ڕامالین و نیشتنێ . ئەو د وێ باوەریێ دایە کو ئەم دشێن رابردوویی تێبگەهین ب چاڤدێرییا کا چی چێدبیت ل نوکەدا .

وەلەو وی گەلەک ناسناڤ نە وەرگرتینە سەردەمێ خۆ ، هوتون پاشی دبیتە بەرنیاس وەک کەسایەتییەکا گرنگ د جیولوجیێ دا پشتی مرنا وی .

چێروکا ژیانا جێمس هوتونی چێروکەکا تنێ یە ، بێی بەحسکرنا هەڤژینیێ و نەڤییان . دەمێ وی وەغەرکریی ، وێ میراتەک هێلایە پشت خۆ ب شێوێ تیورا وی یا ئێکبوونێ ، کو بوویە کلیلەک بو تێگەهشتنا مێژوویا ئەردێ . هزرێن وی ئیلهام بو زانایان چێکرییە بو جیلان ، پێکئینانا تێگەهشتنا مە بو جیولوجیێ . میراتێ هوتونی ئەو نەمر کرییە وەکو کەسەکێ پێشەنگ د دیارکرنا نهێنیێن هەسارا مە ، هەتا ئەڤروژی مەرەقا زانایێن ئەردێ کێشایە.